Người Quảng Bình, từ người dân quê đến nhà nho học thuở Xưa, không mấy ai không biết đến câu ca dao:
’’Luỹ Thầy ai đắp mà cao
Sông Gianh ai bới ai đào mà sâu’’
Hệ thống lũy Đào Duy Từ gắn liền với nhà quân sự tài ba Đào Duy Từ, ông là người thuộc xã Hòa Trai, huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa. Lũy Đào Duy Từ được xây dựng mang tính chất phòng ngự trong cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn (thế kỷ 17 – 18) gồm các lũy: Trường Dục, Nhật Lệ, Trường Sa thuộc thành phố Đồng Hới và huyện Quảng Ninh.
Lũy Trường Dục: lũy dài 10km xây theo hình chữ Hồi và được đắp bằng đất sét, bắt đầu từ chân núi Trường Dục đến đầm phá Hạc Lãi được xây vào năm 1630 có tác dụng ngăn chặn quân Trịnh đánh phá phía Đàng Trong.
Lũy Nhật Lệ: Xây năm 1631 bắt đầu từ cửa biển Nhật đến núi Đâu Mâu dài 12km cao 6m, phía ngoài đóng gỗ lim, trong đắp đất làm 5 bậc.
Lũy Trường Sa: Được xây dựng năm 1633 chạy dọc theo ven biển xã Bảo Ninh, thành phố Đồng Hới từ cửa biển Nhật Lệ cho đến xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh.
Với những giá trị về mặt lịch sử và kiến trúc quân sự lũy Đào Duy Từ đã được nhà nước công nhận là di tích quốc gia.
Hiện nay, lũy Đào Duy Từ không còn nguyên vẹn như xưa, tuy nhiên một số đoạn của lũy vẫn còn lưu giữ được dấu tích. Ngày nay, lũy Đào Duy Từ cùng với các điểm du lịch khác của Quảng Bình như: Động Phong Nha, bãi biển Nhật Lệ, thành Đồng Hới… đang là điểm thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan.
